4. Mektup

4. MEKTUP
Ankâzâde Halîl Efendi Köstendilî’nin dervişi Tûti İhsan Efendi’ye yazmış olduğu mürşîdâne mektupların dördüncüsüdür.

Bizlere muhabbetini bahşeden, zikrini, fikrini nasip eden Celîl ve Cemîl Allah u Teâlâ’ya hamd ü senâ olsun. Bu aşkı ve edebi bizlere meşk eden mahbûbu’l-kulûb, mürebbi-i kulûb, Allah u Teâla’nın sevgilisi Habibullah Efendimiz’e salât u selam olsun. Bu salât-ı şeriflerden o nurlu peygamberlerin âline, ashabına ve tâbi olanlara dahi ikram kılınsın.

Muhabbetli ve pek gayretli evlâdım İhsan Efendi;

Allah’ın selâmı ile seni selâmlarım. Cenâb-ı Hakk feyzini arttırsın. Bana gönderdiğiniz mektuplar gönlüme neşe, gözüme fer ihsan eder oldu. İnşallah bizim gönderdiklerimiz de sizin muhabbet dolu kalbinize cilâ olur.

Muhterem İhsan Efendi oğlum; mektubunda tekkeye şeyh efendi gelmediği vakitlerde sıkça gider olduğunu yazıyorsun. Hizmet ederken yaptığın işin ağırlığı değil etrafındaki insanların gayet ağır söz ve fiillerinden bahsediyorsun. Zira bunları şikâyet olarak yazmadığını düşünüyorum. Böyle olmasaydı hem ne yapacağını sormazdım hem de biz dahi bu satırları görmezden gelirdik. Diğer sorduklarınıza geçmeden bu mevzûyu îzah etmeye gayret edeyim.

Muhabbetli evlâdım; Dervişlik yoluna sülûk eden ve sülûkuna mektep sayılan tekkede (veya zâviyede) hizmete devam eden kişiler, cemaatin bulunduğu her yer gibi insanlarla imtihan  olmaktan kurtulamaz. Dervişler iki kısımdır: Bir kısmına “Muhib Dervişler” denir. Bunlar sâdece mukâbele gecesinde cemaatin toplandığı zamanlarda veya efendileri bir mecliste olduklarında orada boy gösterirler. Bazen mallarını infâk ederler, bazen de kişilere seçerek ikram ederler. Bunlar hep okşanmak ister, sırtı sıvazlanmak ister. Mürşid bunlara kaşlarını çatsa meclisi de bırakıverirler. Muhib dervişlerin hepsi böyle değillerdir ama ekserisi bu nevidendir. Mürşidler, bunların hâlini bilir. Bilmese mürşid değildir.

Bir kısmına da “hizmet dervişleri” denir. Hizmet dervişi demek, mürşidin yoluna, sözüne, murâdına uygun hizmet eden demektir. Bunlar için zâhiri yakınlık, zâhiri iltifat, halk tarafından sevilmek nefsin rahatı için tâlip olmak yoktur. Olmamalıdır da… Mürşidin dahi murâdı; emânetine, sırrına, muhabbetine mazhar olacak talebeler ve mürşidler yetiştirmektir. Nasıl ki, okulda bir ürstâdın gâyesi talebelerini yetiştirip mezun etmektir. Nasıl ki böyle bir üstâd, talebesinin senlerce aynı yerde saymasını istemez, aynen böyle meşâyih de vâris oldukları emâneti, kâmil menzilindeki dervişlere vermek ister. Hâşa onlar cimri ve hasis insanlar değildirler. Çok fedakâr kimselerdir. Onlarda müşâhde ettiğin nur, kendi benliklerini Allah yolunda yakarak kül olduklarından gözüken nurdur.

Anlaşıldı ki mürşidin sırrına, nuruna tâlip olan Hizmet Dervişleri, ne mürşidinde ne de ihvânında eksiklik görmeye! Ve meşgul olmaya! O nurla, sadece kendisindeki eksikliği bula, fehmede (düşüne). Sonunda hep iltifât olsa idi herkes teşekkür etse idi hizmet etmeye herkes tâlip olurdu. Hz. Pir Şemseddin’in buyurduğu gibi “Hakk’a makbul olmak ister halka menfur olmadan”.  Yani kişi halkın nefretini kazanmadan, o imtihanı geçmeden, Hakk’a tam yakınlık elde edemez. Dikkat nazarlarından kaçmamıştır. Zira zât-ı âlinizde edebi zevk var. Bu nutkun bir mânâsı da; Yaratılmış nefsin hoşuna gitmeyecek şeyleri yapmadan Hakk ve Hakîkate mazhar olamaz mânâsı da vardır. Bu izâhatı zevkimden yaptım, tekrar mevzûya dönersek Hizmet Dervişleri’ni bekleyen imtihanlardan biri de hizmete soyunmuş lâkin eksikliğinden haset illetine (kıskançlık hastalığına) tutulmuş sözüm ona dervişlerdir. Mürşid bunları da bilir. Bu kimselerin eziyet ettiği mazlum dervişleri de bilir. Bilmelidir de! Cenâb-ı Mevlânâ’ya sormuşlar; Kalabalık arasından mürşid-i kâmili, nâkısı hemencecik nasıl seçer ayırır? O zât-ı âli de şöyle cevap vermiş; Pirinçte beyaz taşlar olur. Göz onu seçemez. Pilava kaşığı daldırıp ağzına atarsın.Bir kaşık dolusu pirincin arasından o bir tane taşı dilinde seçer tutup dışarı çıkarırsın. Bu mârifeti düşününce kâmil mürşiddeki bu hâli de anlayabilirsiniz.

Şimdi Hizmet Dervişi’ne düşen; sabırla, muhabbetle cemaatine devam etmektir. Muhabbet olursa, sabır kendiliğinden gelir. Muhabbet, aşka tekallüb ederse (dönüşürse) sabra dahi hâcet kalmaz. Aşk gelince vücut kalmaz, akıl kalmaz ki halkın eziyetine sabretsin. Böyle hâl sahiplerine ancak mâşukuna vâsıl olmak için sabır lâzımdır.

Aşk tâlibi İhsan Efendi Oğlum; sen hamlıklara, kıskançlıklara mâruz kaldığında gülerek geçiver. Onları da mâruz gör, merhamet et. Zira bu kimseler mânevi hastane gibi olan dergâhların hastalarıdır. Hastanede sadece hekim, hasta bakıcı, hâdeme bulunmaz. Tabii ki hastalar, hastalıklar, çeşit çeşit ziyaretçiler olur. Sen neye tâlipsin, ona bak. Gayrısını bırak. Fahri kâinat Efendimiz (sav) buyururlar ki: İnsanın kalbi Allah û Teala’nın kudret parmaklarındadır, dilediği gibi çevirebilir. İşte bu sebepten sen, hep kendi hâlini, nefsini murâkabe (kontrol) et. Çünkü bu anlayışsızlıkları yapan sen de olabilirsin.

Mürşidler de seyr-i sülûkta senin gibi bu imtihanlardan geçmiştir. Senin hâlin onlara hususi olarak bildirilmese dahi tecrübe ile yine bilirler. İnşaallah tenbihatımı can kulağı ile dinlersiniz. Şunu da beyan edeyim ki; ihvan ile ve mürşidi ile laubâli halde bulunan derviş sûretindeki kişilerle fazla oturup kalkma. Kulaktan duyduğun bir söz seni hasta eder. Ciddiyetsizliği maharet zanneden böylece kendilerini de olmuş zannedenler avunup dururlar. Hazreti Peygamber Efendimiz (sav) buyurdular ki; Bir kişiye Allah’ın gazap ettiğinin alâmeti o kimsenin hiçbir işe yaramayacak fillerle meşgul olmasıdır. Eskiden tekkelerde nefesi dahi boş yere sarf etmemeyi öğretirlerdi. Maalesef şimdilerde boş zaman geçirmek için, laklak etmek için, fıkra anlatmak için tekkeleri mekân edinenler çıkmaya başladı. Korkarım ki bu hastalık bir çok meclisin bozulmasına sebep olacak ve tekkelerin mânen sırlanmasına sebep olacak. Hakk sillesinin, ne sadâsı, ne devâsı, ne de davâsı olur. Allah muhafaza eylesin.

Muhterem evlâdım İhsan Efendi; sana lâzım olan Allah için hizmetle vaktini sarf edesin. Hizmetinin sevabını dahi, Allah yoluna sarf edesin.

Eğer âşık isen yâre,
Sakın aldanma ağyâre,
Düş İbrahim gibi nâre,
Bu gülşende yanan olmaz

Gönlümün neşesi İhsan Efendi oğlum; hacca gitmek istediğini söylüyorsun. Ailenin maişetini tamam eyle. Bu mevzûyu ailen ile istişâre etmedi isen, istişâre eyle. Sonra dervişlik görmek demektir. Ayrıca istihâre eyle. Maksad hâsıl olursa, kalbin tatmin olursa, müsaade alarak sefer eyle. Şunu da unutmayasın ki hacc yolculuğu ve ibadeti yine insana hizmet ve insana tahammül yoludur. Bu husuta da kendini yokla. Üstesinden gelebilecek isen yola azimet eyle.  

Feyizli evlâdım; şimdi gelelim bahsettiğin diğer mühim meseleye. Maşallah, Allah mübârek eylesin. Daha senesi dolmadan ikinci esmâya terfi eylemişsin. Büyüklerimizden bildiğimiz birinci esmâyı çeken dervişin kalbi uyanırmış. Bu esmânın nûru ile kabrin başına gitse kabirdekinin hâli kendisine keşfolunurmuş. İkinci ism-i ilâhi zikre başladıktan sonra, kalplerle âşinalık başlar hatta karşısındaki kişinin kalbinden pencere âgah olurmuş. Tabii ki sana lâzım olan iyi hâllere âşina olmak, temiz kalplerle âgah olmaktır. Bu sır ile gördüğün kötülüklere, çirkinliklere ve ayıplara sakın ha(!) îtibar etmeyesin. O zaman sana verilen bu nîmetin elinden gitmesi ile vukû bulur. Daha çiçek açmadan solar gidersin.

Sen bir koruk seversin
Heman şöyşe olursun
Sen bir palaz yavrusun
Kuş kanatsız uçar mı?

Hazreti Peygamber (sav) Ayıplara keşif bâtıldır buyurdular. Bu sebepten ayıpları setr edici ol. Ve hep söylüyorum kendine şiar edinesin: En büyük kerâmet Hazreti Peygamber’in (sav) ahlakı ile hemhâl olmaktır.

Gerçek sözdür yârenler
Gördüm demez görenler
Kerâmete erenler
Gizli sırlar açar mı?

Allah (cc) ile kul arasında gözle görülmez perdeler vardır. Kalbinde uyanan ve sana emânet edilen muhabbeti zikir ile, fikir ile, ibadet-taat ile büyütür isen bu muhabbet aşka dönüşür. Allah’ın izni ile bu aşk ateşi aradaki perdeleri birer birer yakar, kül eder. Seni, Peygamber Efendimiz’in (sav) nûru ile nurlandırsın, ziyâde eylesin.

Pek kıymetli evlâdım, seyr û sülûkta tesbihatın artmasına veyahut artırılmasına sevinip üzülmeyesin. Bazen kişiye yukarıda beyân ettiğim gibi hasta olduğundan da ilaç verirler. Bazen şeyhler bu hususta perhiz ederler, bazen de bol keseden dağıtırlar. Sultânların da bazıları çok para dağıtır, istikbâl vaadeden kişileri böylece o kalabalık arasında saklar. İnsan-ı kâmil kabiliyetinde olanların hasetçisi de çoktur. Velhâsıl mürşidin tasarrufuna teslim olasın ve akibetinin de Allah’a yakın kulların akibeti gibi olmasını hep niyaz edesin.

Mürşidin sana ne verirse kabul et. Gerek dünyalık gerek âhiretlik ihtiyacım yoktur veyahut ayıp olur düşüncesi ile sakın reddetmeyesin. Bu misli davranışlar irfan eksikliğinden gelir. Çünkü geri çevrildiğinde, sen hâlinle o zâta Bunu bana vermek istediniz ama ihtiyacımız yoktur dolayısı ile düşüncenizde isâbet edemediniz, durumumuzu fehmedemediniz demiş olursun. Binaenaleyh edep sûretinde edepsizlik, tevâzu sûretinde kibir yapmış olursun. Böylece aranızdaki muhabbet de Allah muhafaza kopma zûhur edebilir.

Cenâb-ı Hakk, sizleri ve bizleri bu nevi nâkıslıklardan muhafaza buyursun. Ârif ve pek zârif evlâdım, Cenâb-ı zülcelal ve’l cemâl, sizleri ve bizleri nebilerle, sıddîklarla, şehitlerle ve sâlih kullarla haşr û neşr eylesin. Onların arkadaşlıkları ile taltif ve tahsin eylesin. Cenâb-ı Hakk, ruhlarımızı Hazret-i Fahr-i âlem Efendimiz’in (sav) ruhuna yakın eylesin.

Allah’ın rahmeti, selâmeti, saadeti ve bereketi daima üzerinize olsun. (Amin)
Ve’l hamdulillahi rabbülâlemin.

5. mektupta buluşmak üzere…